29/02/2024
Poljska namerava da u naoružanje uvede balone koji će da budu platforme za osmatračke radare velikog dometa. Na odluku da se pokuša pronaći jeftini, a efikasno i održivo rešenje za osmatranje zagraničnog pojasa uticala su iskustva iz Ukrajinskog rat.
Poljska želi da ima stalni uvid u aktivnosti u vazdušnom prostoru na istoku iznad Belorusije i severoistoku iznad Kalinjingradske oblasti uključujući pravovremeno otkrivanje letelica na malim visinama uključujući krstareće rakete. Početkom februara američke vlasti odoborile su potencijalnu prodaju balona ASRR Aerostat sa radarima i sa sistemom za identifikaciju svoj-tuđ za koje se ceni da mogu otkriti niskoleteći cilj na udaljenosti do 400 km.
Predviđeno je da se baloni nalaze na stacionarnim radarskim položajima i sa zemljskom kontrolom stanicom biće povezani otičkim kablom. Preko njega prenosiće se radarska slika i prosleđivati u ssitem vazdušnog osmatranja i javljanja. Poljsko ministarstvo odbrane najavilo je da su odabrali četiri mesta gde će se nalaziti baloni sa radarima na važnim pravcima.
To su mesto Ilava na 88 km od Kalinjgradske oblasti Ruske Federacije, Elk na 65 km od Suvalskog koridora, Sjedlice na 65 km od Belorusije u visjni mesta Brest i Njisko na 90 km od granice sa Ukrajinom.
Nabavka balona je deo šireg programa jačanja sistema vazdušnog osmatranja nazvanog Barbara. Predviđena je nabavka letećih radarskih osmatračkih stanica SAAB 340AEW. Poljska je 2023. godine naručila dva takva aviona koja sa visine od 6.100 m prate ciljeve na udaljenosti 300-400 km.
Amerikanci koriste balone sa radarskim sistemima od 1980-tih godina za račun carinske službe i zaštitu državne granice. Ministarstvo unutrašnjih poslova Srbije dobilo je 2011. tri balona za osmatranje sa dnevnim i termalnim kamerama. Doduše, godinama nisu višeni iznad Beograda i nije jasno da li su još uvek u tehnički pogodnim stanju za zadatke osmatranja.