15/07/2020
Evropska agencija za graničnu i obalsku stražu (Fronteks), čiji je osnovni zadatak zaštita spoljnih granica Evropske unije, pokrenula je 15. jula operaciju u Crnoj Gori, što je druga operacija te agencije van EU.
Crna Gora je nakon Albanije druga država zapadnog Balkana gde EU pokreće misiju za poboljšanje kontrole granica i borbe protiv ilegalnih migracija, a zatim bi mogle da slede Srbija, Severna Makedonija i Bosna i Hercegovina.
Prema navodima Fronteksa, u Crnoj Gori će biti razmešteno nekoliko policijskih službenika kao vid pomoći crnogorskim graničnim organima, na granici sa Hrvatskom.
Narednih sedmica prisustvo će biti prošireno i na kontrolu pomorske granice, uključujući podršku zadacima traganja i spasavanja.
"Crna Gora i druge zemlje Zapadnog Balkana ključni su partneri EU u zaštiti naših granica i u borbi protiv prekograničnog kriminala. Zbog toga danas pokrećemo drugu operaciju u regionu", rekao je izvršni direktor Fronteksa Fabris Ležeri.
Glavni cilj operacije je borba protiv prekograničnog kriminala, švercovanje migranata, trafikinga ljudima, falsifikovanja ličnih isprava, ukradenih vozila i plovila kao i sprečavanje šverca droge, oružja i borba protiv terorizma.
Policijski službenici EU će sve aktivnosti sprovoditi u saradnji i uz prisustvo crnogorskih kolega.
Misija Fronteksa u Crnoj Gori pokrenuta je nakon što je savet EU 26. maja usvojio sporazum o upravljanju granicama između Evropske agencije za graničnu i obalsku stražu sa Podgoricom i sa Beogradom. Prethodno su Skupština Crne Gore i Evropski parlament usvojili sporazum o statusu između te zemlje i EU o aktivnostima Fronteksa koji je stupio na snagu prvog jula.
Slični sporazumi nalaze se u različitim fazama realizacije i sa drugim državama regiona, a najdalje je odmakla Srbija. Prema navodima Saveta EU sporazum sa Beogradom će stupiti na snagu čim Srbija završi potrebne procedure. Evropski parlament je u maju ove godine već usvojio je sporazum o statusu sa Srbijom.
Sporazum sa Severnom Makedonijom parafiran je u julu 2018. a sa Bosnom i Hercegovinom u januaru 2019. godine i oba čekaju na finalizaciju.
Albanija je prva zemlja zapadnog Balkana u kojoj je Fronteks pokrenuo operaciju van teritorije EU. Od 22. maja prošle godine tamo je razmešteno je 50 policijskih službenika sa šesnaest patrolnih automobila i jednim vozilom sa termovizijskom kamerom.
Prvi kontigent činilo je ljudstvo iz Austrije, Hrvatske, Češke, Estonije, Finske, Francuske, Nemačke, Letonije, Holandije, Rumunije, Poljske i Slovenije.
Povećanje broja Fronteksovih službenika na spoljnim granicama EU usledilo je zbog kontinuiranog povećanja ilegalnih prelazaka granice na takozvanoj Balkanskoj migrantskoj ruti, koja nije izgubila na značaju ni tokom pandemije korona virusa.
Mađarski zvaničnici ranije su upozoravali da je broj ilegalnih prelazaka granice u prošloj godini udvostručen u odnosu na 2018. godinu i da je za tih 12 meseci registrovan prelazak oko 13.000 migranata na teritoriju EU.
Budimpešta je tada procenila da se samo na prostoru Zapadnog Balkana nalazi nešto manje od 100.000 migranata, što predstavlja rizik za centralnu Evropu.
Takođe je navedeno da je, osim na granici između Srbije i Mađarske, pojačan priliv migranata registrovan i na graničnoj liniji sa Rumunijom i sa Hrvatskom.
Na proleće ove godine Fronteks je pojačao svoje prisustvo i u Grčkoj, kako bi kontrolisao ne samo kopnene nego i pomorske granice te zemlje. Uz postojećih 500 policajaca EU na zahtev Atine upućeno je pojačanje od dva tima za brze intervencije sa specijalnim snagama.
Multinacionalni sastav od 100 policajaca iz 22 zemlje EU uključujući Nemačku, Holandiju (žandarmerija), Portugalija (žandarmerija), Poljsku, Italiju, Kipar, Sloveniju, Hrvatsku i Estoniju upućen je kao pomoć za zaštitu grčke granice u regionu Evros, dok je interventni tim za zaštitu pomorskih granica upućen na Egejsko more.
Za vreme trajanja vanrednog stanja zbog korona virusa u Srbiji, granice su bile kontrolisane rigoroznije pa je pritisak na teritoriju EU bio smanjen, ali je zato broj migranata u prihvatnim kampovima u Srbiji gotovo utrostručen.
Prema zvaničnim podacima Komesarijata za izbeglice i migracije Srbije, u toku protekle godine u proseku se na teritoriji Srbije u prihvatnim centrima nalazilo između 3.000 i 3.500 ljudi, dok je na ulici ili privatnom aranžmanu boravilo još oko par stotina ljudi.
Krajem prošle godine je taj broj uvećan na oko 5.000 (25. decembra registrovano 4.861 osoba), da bi u aprilu, u jeku prvog talasa pandemije, samo u prihvatnim centrima bilo gotovo 9.000 ljudi.
Nakon relaksacije mera za suzbijanje pandemije i delimičnog otvaranja granica pojedinih susednih zemalja taj broj je značajno smanjen, što je indikator da je Srbija praktično pustila jedan broj tih ljudi da nastavi svoj put jer je njihov broj daleko nadilazio kapacitete 17 centra (12 prihvatnih i pet centara za azil) koje država ima na raspolaganju.
To se vidi i iz najnovijih podataka komesarijata iznetih prošle nedelje, prema kojima se u svim centrima širom Srbije nalazi ukupno 4.882 ljudi, najviše iz Avganistana, Sirije, Bangladeša i Pakistana.